Πρόγραμμα Θαλής ΙΙ της οργάνωσης HIGGS

Το πρόγραμμα ΘΑΛΗΣ ΙΙ είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια διάρκειας 2 ετών (2018-2020) με σκοπό τη χαρτογράφηση και αξιολόγηση των ελληνικών μη κερδοσκοπικών οργανώσεων και έχει χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά από ιδιωτικούς φορείς: ΤΙΜΑ Κοινωφελές Ίδρυμα, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση.

Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 700 οργανώσεις, ωστόσο απ’ αυτές, οι 225 δέχτηκαν να συμμετάσχουν, λαμβάνοντας κωδικούς για είσοδο σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου και έπρεπε να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Παρόλο που δόθηκε και παράταση χρόνου, τελικά μόνο 107 οργανώσεις κατάφεραν να ολοκληρώσουν τη διαδικασία. Να σημειωθεί ότι προαπαιτούμενα για συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι κάθε οργάνωση να έχει διοικητική δομή, να έχει κλείσει τουλάχιστον 2 χρόνια οικονομικής δραστηριότητας, να παρουσιάζει σημαντικό αριθμό επωφελούμενων και να εκτείνεται σε μεγάλη γεωγραφική κλίμακα (πέρα από τα όρια της γειτονιάς). Έτσι,  από τις  107 οργανώσεις, η 1 αποκλείστηκε λόγω οικονομικής δραστηριότητας μικρότερης των 2 ετών.

Θεματολογία

Το πρώτο που μπορεί εύκολα να παρατηρήσει κανείς από τις 225 οργανώσεις είναι η έδρα τους. Δεν προκαλεί εντύπωση ότι οι 133 έχουν έδρα την Αττική ενώ ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με 33 οργανώσεις. Από τις 107 οργανώσεις, η αναλογία είναι ίδια: 66 στην Αττική, 14 στη Θεσσαλονίκη και 5 στην Πάτρα.

Μέρος του ερωτηματολογίου ήταν και η κατηγοριοποίηση των 107 οργανώσεων με βάση τη νομική τους μορφή. Για το σκοπό αυτό δόθηκαν 3 επιλογές: Σύλλογοι/ Σωματεία, Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες (ΑΜΚΕ) και Ιδρύματα. Η 1^η επιλογή είναι τελικά και η πιο διαδεδομένη, αφού το 55% ( 59 οργανώσεις) δήλωσε ότι ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, ενώ ακολουθούν οι ΑΜΚΕ με 39% (42 οργανώσεις). Το υπόλοιπο 6% (6 οργανώσεις) είναι Ιδρύματα. Παράλληλα, κρίθηκε σκόπιμη η επέκταση του ερωτηματολογίου σε περισσότερα πεδία και υποπεδία αξιολόγησης αφού κάθε οργάνωση μπορεί να έχει εκτεταμένους τομείς δραστηριοποίησης. Γι’ αυτό το λόγο, προστέθηκαν ακόμη 9 πεδία και 38 υποπεδία με προϋπόθεση οι οργανώσεις να μπορούν να περιγράψουν τουλάχιστον 3 δράσεις για τα τρία τελευταία χρόνια. Από τις 107 οργανώσεις, οι 51 (48%) επέλεξαν ένα πεδίο δραστηριοποίησης ενώ βρέθηκαν 2 οργανώσεις με 6 πεδία δραστηριοποίησης. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα πεδία Κοινωνική Πρόνοια / Ένταξη, Εκπαίδευση και Υγεία είναι αυτά στα οποία δραστηριοποιούνται οι περισσότερες ΜΚΟ (60, 51 και 42 αντίστοιχα). Ακολουθούν τα πεδία Μετανάστευση/ Πρόσφυγες (19), Ανθρώπινα Δικαιώματα / Καλή διακυβέρνηση (16), Πολιτισμός (15), Περιβάλλον / Πολιτική Προστασία (11), Διεθνείς Δράσεις (7) και Επιστημονικές Εταιρείες (4). Όσον αφορά την κλίμακα δραστηριοποίησης, 56 δήλωσαν Εθνική δράση, 20 Περιφερειακή, 16 Τοπική και 15 Διεθνή.

Οι επόμενες ερωτήσεις αφορούν στα στοιχεία Διαφάνειας. 74 οργανώσεις (69%) έχουν αναρτημένο καταστατικό στην ιστοσελίδα τους αλλά μόνο οι μισές περίπου έχουν αναρτήσει και τον ισολογισμό (49%). Επιπλέον, το 85% (91 οργανώσεις) δημοσιεύει και τα ονόματα του Διοικητικού Συμβουλίου ενώ το 71% (76 οργανώσεις) έχει αναρτήσει και τα στοιχεία των βασικών στελεχών της. Τα ποσοστά είναι χαμηλά όταν φτάνουμε στον έλεγχο από ορκωτούς λογιστές (μόλις το 25%) αλλά και στη δημοσίευση εκθέσεων αξιολόγησης (38%).

Το προσωπικό και οι εθελοντές των ΜΚΟ είναι επίσης μείζονος σημασίας γι’ αυτό και περιλαμβάνονται και αντίστοιχα συμπεράσματα για τα έτη 2015, 2016 και 2017. Με μια γενική θεώρηση, παρατηρείται ότι οι ΑΜΚΕ για τα έτη 2015 και 2016 απασχολούσαν το μεγαλύτερο αριθμού έμμισθου προσωπικού ενώ το 2017 την πρώτη θέση παίρνουν τα Σωματεία, ενώ τα Ιδρύματα και τα τρία χρόνια είναι στην 3^η θέση με μεγάλη διαφορά. Το ακριβώς αντίστροφο συμβαίνει με τον αριθμό των εθελοντών, όπου τα Ιδρύματα είναι στην 1^η θέση, ενώ ακολουθούν τα Σωματεία και τέλος, οι ΑΜΚΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός του προσωπικού κλιμακώνεται ανάλογα και με τις συνθήκες της χώρας. Πιο συγκεκριμένα, με την κλιμάκωση των προσφυγικών εισροών, οι οργανώσεις που σχετίζονται με το πεδίο Μετανάστευση/ Πρόσφυγες, δέχονται και περισσότερο προσωπικό. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πεδία δραστηριοποίησης Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη και Εκπαίδευση που δείχνουν αυξητικές τάσεις σε αυτόν τον τομέα απασχόλησης. Μαζί με το πεδίο δραστηριοποίησης Περιβάλλον/ Πολιτική Προστασία, τα πεδία αυτά έχουν και το μεγαλύτερο αριθμό εθελοντών. Οφείλουμε να αναφέρουμε και πιο συγκεκριμένα, ότι γίνεται και η διάκριση μεταξύ μισθωτών πλήρους, μερικής και περιστασιακής απασχόλησης καθώς και τακτικών και περιστασιακών εθελοντών. Για τα 3 αυτά έτη, η ΜΚΟ ΜΕΤΑΔΡΑΣΗ (298) έχει το μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων πλήρους απασχόλησης, ενώ, επίσης καταλαμβάνει το μεγαλύτερο αριθμό περιστασιακών συνεργατών (393) ενώ ο ΔΙΟΓΕΝΗΣ (204) είναι στην 1^η θέση για τους έμμισθους μερικής απασχόλησης. Στον αριθμό τακτικών εθελοντών πρώτη είναι η ΜΚΟ Σώμα Ελλήνων Προσκόπων (19364) και στους περιστασιακούς εθελοντές, η Έλιξ (349) και με μικρή διαφορά η SciCo (338).

Όσον αφορά στις δαπάνες αλλά και στους χρηματοδοτικούς πόρους, παρατηρείται μια αύξηση κατά την πάροδο των ετών τόσο λόγω αναγκών για προσωπικό αλλά και από την αύξηση κρατικών και διεθνών πηγών που χρηματοδοτούν διάφορα προγράμματα. Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς γιατί οι τομείς Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη, Εκπαίδευση, Μετανάστευση/ Πρόσφυγες, Υγεία και Ανθρώπινα Δικαιώματα/ Καλή Διακυβέρνηση είναι στις 5 πρώτες θέσεις.

Βαθμολογία

Οι τελικές βαθμολογίες κυμαίνονται από 1 έως 5 αστέρια. Σημειώνουμε ότι καμία ΜΚΟ δε βαθμολογήθηκε με 1 αστέρι αλλά επίσης καμία με 5 αστέρια. Το μεγαλύτερο αριθμό 4 αστεριών κατέλαβε ο τομέας Κοινωνική Πρόνοια / Ένταξη ενώ έπεται ο τομέας της Εκπαίδευσης. Επιπλέον, στις βαθμολογίες περιλαμβάνονται 3 κριτήρια αξιολόγησης: Αποτελεσματικότητα, Οργάνωση και Διαφάνεια. Στην Αποτελεσματικότητα πρώτες είναι οι Επιστημονικές Εταιρείες (58,25%), στην Οργάνωση τα Ανθρώπινα Δικαιώματα/ Καλή διακυβέρνηση (68,6%) και στη Διαφάνεια οι Διεθνείς Δράσεις.

Αξίζει να σημειώσουμε και τις ΜΚΟ που έλαβαν 4 αστέρια σε περισσότερα από 1 πεδία δράσης:

• Εργαστήρι Ειδικής Αγωγής Μαργαρίτα (4 πεδία δραστηριοποίησης: Ανθρώπινα Δικαιώματα/ Καλή Διακυβέρνηση, Πολιτισμός, Εκπαίδευση, Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη)
• Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά – Χαρούμενα Νιάτα (4 πεδία δραστηριοποίησης: Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη, Εκπαίδευση, Πολιτισμός, Μετανάστευση/ Πρόσφυγες)
• Επιστήμη για σένα – SciFY (3 πεδία δραστηριοποίησης: Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη, Εκπαίδευση, Ανθρώπινα Δικαιώματα/ Καλή Διακυβέρνηση)
• Σύλλογος εθελοντικής διακονίας ασθενών (3 πεδία δραστηριοποίησης: Μετανάστευση/ Πρόσφυγες, Εκπαίδευση, Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη)
• Σώμα Ελλήνων προσκόπων (3 πεδία δραστηριοποίησης: Εκπαίδευση, Περιβάλλον/ Πολιτική Προστασία, Μετανάστευση/ Πρόσφυγες)
• RESCUEGR (3 πεδία δραστηριοποίησης: Διεθνείς Δράσεις, Πολιτισμός, Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη )
• NINA Σκύλοι Βοηθοί (3 πεδία δραστηριοποίησης: Εκπαίδευση, Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη, Υγεία)
• Κ.Σ.Δ.Ε.Ο. ΕΔΡΑ (3 πεδία δραστηριοποίησης: Υγεία, Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη, Πολιτισμός)
• ΔΕΣΜΟΣ (3 πεδία δραστηριοποίησης: Εκπαίδευση, Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη, Υγεία)
• ΜΕΡΙΜΝΑ (3 πεδία δραστηριοποίησης: Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη, Επιστημονικές Εταιρείες, Εκπαίδευση)
• ΜΠΟΡΟΥΜΕ (2 πεδία δραστηριοποίησης: Εκπαίδευση, Κοινωνική Πρόνοια/ Ένταξη)
• Σύλλογος βοήθειας παιδιών – Lalibela (2 πεδία δραστηριοποίησης: Εκπαίδευση, Διεθνείς Δράσεις)

Συμπεράσματα

Από το παραπάνω, είναι εύκολο να αντιληφθούμε σε ποιους τομείς, η χώρα μας έχει ανάγκη από μεγαλύτερη υποστήριξη αλλά και πόσο καλή δουλειά έχει γίνει ήδη. Το θέμα είναι, όμως, ότι όπως σε όλα έτσι και εδώ υπάρχει πάντα χώρος για βελτίωση, ακόμη κι αν μιλάμε για μικρές αλλαγές. Αυτό, όμως, που προκαλεί έκπληξη είναι ότι δεν μπόρεσαν όλες οι ΜΚΟ να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.

700 οργανώσεις είναι σεβαστό νούμερο με καθεμία να εκτελεί ένα αξιόλογο έργο. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι η οργάνωση, η χρηματοδότηση αλλά και ο εθελοντισμός σε κάποιες ίσως είναι σε πρώιμα στάδια και δεν πληρούν τις προδιαγραφές. Αυτό συνεπάγεται πως κάθε φιλανθρωπικός στόχος για να επιτευχθεί χρειάζεται παρουσία, χρόνο και πόρους.  Πολλές από αυτές δεν έχουν τα κατάλληλα μέσα για την επίτευξη των στόχων τους, καθώς δεν είναι ακόμη γνωστές και δεν έχουν προκαλέσει την ευαισθητοποίηση του κόσμου. Κάτω από αυτό το καθεστώς και όντας απασχολημένες με τους στόχους τους, ξοδεύουν το διπλάσιο χρόνο για την επίτευξη τους. Επιπλέον, δεν υπάρχουν και τα κατάλληλα νομικά πλαίσια για τις ΜΚΟ στη χώρα μας ενώ πολλές φορές δεν παρέχεται και η κατάλληλη στήριξη και ο απαραίτητος σχεδιασμός για την κάλυψη διάφορων αναγκών όπως η ανθρωπιστική κρίση, το προσφυγικό, η εκπαίδευση και η υγεία. Παράλληλα, διαπιστώνεται και έλλειψη επικοινωνιακής προβολής από τη στιγμή που τα θέματα προς επίλυση είναι τόσα που δεν υπάρχει χρόνος για δημοσιοποίηση από τις ίδιες τις ΜΚΟ. Έτσι, υπάρχουν πολλές οργανώσεις και ομάδες εθελοντών ακόμη άγνωστες δυστυχώς ενώ στην ουσία επιτελούν έργο που χρήζει αναγνώρισης.

Τέλος, υπάρχει το θέμα της καχυποψίας και του σκεπτικισμού απέναντι σε φιλανθρωπικές οργανώσεις που εμποδίζει τον κόσμο από το να τις προσεγγίσει, παρά μόνο αν είναι γνωστές και με ισχυρή παρουσία. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να ξεπεραστεί με τη βοήθεια των ίδιων των οργανώσεων, δημοσιεύοντας στοιχεία που προωθούν τη διαφάνεια και την αξιοπιστία. Το μόνο που χρειάζεται είναι μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, σωστή ενημέρωση και θέληση για να συνδράμουμε όλοι στο έργο που επιτελείται.